#EURO2024 ve Mali Aldanma

Beni bu yazıyı yazmaya iten şey 30 Kasım 2015 tarihli bir gazete haberi. BBC Türkçe "Hamburg 2024 Olimpiyatlarına Hayır Dedi" diye manşet atmış. Haberin içeriğinde 2024 paralimpik olimpiyatları için Hamburg'ta yapılan referandumda halkın olimpiyatları istemediği sonucu çıkıyor. Muhtemelen benzeri bir referandum Türkiye'de örneğin Euro 2024 için yapılsaydı hayır diyenler çok küçük bir azınlık olur, onlar da vatan haini ilan edilirdi.

Fakat Hamburglular neden olimpiyatlara ev sahipliği yapmayı istemiyorlar? Hayır oyu verenlerin gerekçeleri olimpiyatların belediye bütçesine normalde Hamburg'un ihtiyacı olmayan ek yükler getirmesi.

Buna karşılık Türkiye'de yurttaşlar, kendi ceplerinden finanse edilen bütçeleri genellikle düşünmezler. Bu durum seçmenlerin kültürel özelliğinden ziyade ülkemizin vergi sisteminde gizlidir. Türkiye'de vergi mükellefleri vergi verdiğinin farkına varmaz, vergiyi hissetmezler.  Bu duruma "MALİ ANESTEZİ" adı veriliyor.

Mali anestezi etkisi nasıl vergi sistemine yayılıyor? Türk maliyeciler buna "kazı bağırtmadan yolmak" diyorlar. Kaz nasıl bağırmaz? Şöyle ki; örneğin ücretliler gelir vergilerini stopaj usulü öderler, yani vergi, maaşlarından kesilir, öte yandan vergi gelirlerinin %70'e yakın kısmı ise "dolaylı vergi" denilen KDV, ÖTV, ÖİV, BSMV gibi mal ve hizmet üzerinden alınan vergilerden oluşur. Mükellef bu vergileri fiyat ile karıştırır. Böylece vergi dairesinin yerini bilmeyen vergi mükellefleri cenneti olur Türkiye. (yeri gelmişken değerli maliyeci Ozan Bingöl sosyal medya hesaplarında mali anestezi etkisi ile sıkı bir mücadeleye girişiyor, takip etmenizi öneririm) 

Mali Anestezi etkisinin önemli bir sonucu da MALİ ALDANMA...

Mali Aldanma ise, yurttaşların kamu giderlerini kendi ceplerinden finanse ettiklerini anlamaması sonucu kamu giderlerinin bedava yapıldığı zannına kapılmasıdır. Bu durumda yurttaşlar daha fazla harcama istemekten çekinmeyeceklerdir.

Durumu rasyonel biçimde değerlendiren yurttaşlar, aslında Hamburglular gibi davranmalı, organizasyonun maliyeti ve getirisini hesap etmeli, maliyetin kendi cebimizden çıkacağı bilinmeli. Ancak ülkemizde bunun yerine vaziyeti Haçlı-Hilal savaşına benzetmeyi daha kolay buluyoruz sanırım. :)